• : info@in-social.gr

Για την τιμή του ηλεκτρισμού στην Ελλάδα: επιτέλους λίγη σοβαρότητα, όχι άλλα ΤikΤok

Των Νίκου Χριστοδουλάκη και Ευάγγελου Μαγείρου*

Πριν από επτά μήνες γράψαμε ένα άρθρο («Το Βήμα», 24.12.2023) λέγοντας ότι οι στόχοι του υπουργείου Ενέργειας να ελαφρύνει τους καταναλωτές με τα χρωματιστά τιμολόγια ρεύματος θα κατέρρεαν στην πράξη. Τους αστείους ισχυρισμούς του υπουργείου επανέλαβε τότε και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός με ένα ακόμα πιο αστείο σποτ στο ΤikTok, ότι δήθεν με το «πράσινο» τιμολόγιο μπορεί να επιλεγεί ο καλύτερος έμπορος ηλεκτρισμού.

Και ο μεν Πρωθυπουργός πλήρωσε στις πρόσφατες εκλογές τη χαριτωμένη άγνοια περίπλοκων θεμάτων, αλλά το πρόβλημα παραμένει: Ποιο είναι άραγε το πραγματικό πρόβλημα με την τιμή του ηλεκτρισμού στην Ελλάδα και σχεδόν πάντα ξεφεύγει προς τον ουρανό; Κατά την άποψή μας, δύο είναι οι λόγοι.

Πρώτον, η δομή των τιμολογίων βασίζεται σε λανθασμένες παραδοχές και είναι αχρείαστα περίπλοκη, πράγμα που κάνει την επιλογή κάποιου μονίμως φθηνότερου προμηθευτή να είναι πονοκέφαλος για ένα νοικοκυριό. Μαζί με άλλες παρόμοιες ιδέες, κατατάσσεται στο πάνθεο των άλυτων μαθηματικών γρίφων.

Δεύτερον, το θεμελιώδες πρόβλημα είναι η αλλαγή που έχει επέλθει τα τελευταία χρόνια με το Χρηματιστήριο Ενέργειας και τους καθημερινούς πλειστηριασμούς των παραγωγών. Πριν από τις εξελίξεις αυτές η τιμή του ρεύματος βασιζόταν στο μέσο κόστος παραγωγής και όχι στο κόστος του πιο ακριβού παραγωγού, όπως δυστυχώς γίνεται σήμερα!

Στοιχειώδες συμπέρασμα της οικονομικής θεωρίας που διδάσκεται σε πρωτοετείς είναι ότι το μέσο κόστος ευνοεί τους μικρομεσαίους καταναλωτές, ενώ η τιμολόγηση με το μέγιστο οριακό κόστος τους συνθλίβει! Επιπλέον, παλιότερα η προμήθεια καυσίμων για ηλεκτροπαραγωγή γινόταν με μακροπρόθεσμες συμφωνίες και πάντα από αρκετές διαφορετικές πηγές ώστε να γίνεται διασπορά κινδύνου και κατά συνέπεια μετριασμός κόστους. Και αυτό διδάσκεται επίσης σε πρωτοετείς.

Σήμερα, η ρίζα του κακού είναι ο τρόπος καθορισμού της χονδρικής τιμής ρεύματος με βάση την οποία γίνεται η αναπροσαρμογή των λιανικών τιμών του. Βεβαίως είναι ευρωπαϊκή οδηγία που ακολουθούμε υποχρεωτικά, αλλά οι αγορές σε άλλες χώρες έχουν πολύ διαφορετική δομή και θα έπρεπε να ζητήσουμε τις αναγκαίες προσαρμογές. Η κυβέρνηση όμως αδιαφόρησε και έτσι η διάρθρωση της αγοράς στην Ελλάδα με τους λίγους παραγωγούς και τους ασυντόνιστους καταναλωτές οδηγεί σε μεγάλες στρεβλώσεις και εκτοξεύει τα κέρδη σε παράλογα επίπεδα. Οι μεν λίγοι παραγωγοί με αδιαφανή τρόπο και περίπλοκες μαθηματικές διαδικασίες εκτοξεύουν ανελέητα τη χονδρική τιμή, ενώ οι καταναλωτές απαγορεύεται να συνασπιστούν και να τη διαπραγματευτούν.

Παλιότερα, ο συντονισμός των μικρομεσαίων καταναλωτών γινόταν ουσιαστικά με την κρατική παρέμβαση και τον στρατηγικό έλεγχο που είχε το Δημόσιο στη ΔΕΗ. Απεναντίας, σήμερα ο εθνικός ηλεκτροπαραγωγός επιβραβεύεται όταν δείχνει κέρδη και όχι όταν φροντίζει τα πραγματικά συμφέροντα του μετόχου του, οπότε έχει κάθε κίνητρο να συμμετέχει στα υπερκέρδη υποβάλλοντας και αυτός ακριβές προσφορές. Είναι πολύ σημαντικό βέβαια να προσαρμόζεται σωστά η τιμή που πληρώνει ο καταναλωτής.

Το κυρίαρχο θέμα όμως είναι η βάση ως προς την οποία γίνεται η αναπροσαρμογή και εδώ είναι που υπεισέρχονται τα πολύχρωμα τιμολόγια με τις θεμελιώδεις αστοχίες που είχαν μεν επισημανθεί εξαρχής αλλά υπεροπτικά αγνοήθηκαν και τώρα αποκαλύφθηκαν μεγαλοπρεπώς.

Απόδειξη, η πρόσφατη αύξηση στις τιμές χονδρικής είναι της τάξεως του 35% για τον Ιούλιο σε σχέση με τον Ιούνιο, που και αυτός είχε μια αύξηση ίδιας τάξεως σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Τι να κάνει τώρα ο καταναλωτής, να αλλάξει χρώμα τιμολογίου και πάροχο; Και πάλι δεν μπορούμε να πούμε ότι πρέπει να κλείσει συμφωνία για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί οι προσφερόμενες τιμές για τα «μπλε» τιμολόγια είναι στα ύψη.

Το πιο σωστό είναι να καταργηθούν πάραυτα τα έμμεσα ασφάλιστρα των σχεδόν σταθερών τιμολογίων, πράγμα που θα μείωνε τα προκλητικά υπερκέρδη και θα ηρεμούσε τους πανικοβλημένους καταναλωτές. Σε μονιμότερη βάση, χρειάζονται ριζική αναθεώρηση της λειτουργίας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, κανόνες για τους παραγωγούς και θεσμική μέριμνα για τους απροστάτευτους καταναλωτές. Μέχρι τότε το κράτος καλό θα ήταν να μη βάζει τα νοικοκυριά να παίζουν στοιχήματα σε θέματα που δεν γνωρίζουν και μετά να προσδοκούν κάποιο κυβερνητικό επίδομα για να ρεφάρουν τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό. Το θέμα βέβαια για να επιλυθεί χρειάζεται μια κάποια επιστημονική μελέτη, όχι απλώς άλλο ένα χαριτωμένο ΤikTok!

*Ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης είναι πρώην υπουργός, ομότιμος καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής του InSocial και ο κ. Ευάγγελος Μαγείρου είναι ομότιμος καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής» 21.07.2024.

Share :

Post a Comment