Του Νίκου Χριστοδουλάκη*

Την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου ξεκινά στο Παρίσι η εβδομάδα μόδας και αμέσως μετά οι άλλες χώρες αρχίζουν να αντιγράφουν τις εμπνεύσεις τους στην αγορά μοντέλων της κάθε περιφέρειας. Φέτος όμως τις εντυπώσεις φαίνεται να τις κερδίζει ένα μοντέλο φορολογίας του μεγάλου πλούτου, τα έσοδα από την οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα και να ελαφρύνουν τα μέτρα λιτότητας που επιμένει να περάσει ο Μακρόν.

Το μέτρο ονομάστηκε «φόρος Ζουκμάν» από τον Γάλλο καθηγητή Gabriel Zucman που τον πρότεινε και αφορά την επιβολή ενός 2%  ετησίως σε όσους έχουν περιουσία άνω των 100 εκατ. ευρώ. Ο Ζουκμάν έχει μάλιστα εντοπίσει δύο πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για την Γαλλική κοινωνία: αφενός ότι ο αριθμός των υπερπλουσίων αυξάνεται ανελλιπώς κάθε χρόνο και – αφετέρου – ο συνολικός πλούτος τους εκπροσωπεί ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ. Με λίγα λόγια, η ανισότητα στην Γαλλία καλπάζει τα τελευταία χρόνια  και κάτι θα πρέπει να γίνει για να την καταπραΰνει.

Στην Ελλάδα μας αρέσει να συζητάμε – και ενίοτε να αντιγράφουμε – όσα συμβαίνουν στο Παρίσι, αλλά μέχρι στιγμής καμία απόπειρα δεν έχει γίνει για το τι θα σήμαινε να εφαρμόσουμε στην χώρα μας ένα μοντέλο Ζουκμάν.  Στοιχεία αναλυτικά δεν υπάρχουν όπως στην Γαλλία, αλλά χρησιμοποιώντας πηγές από το περιοδικό Forbes και μεγάλα δικηγορικά γραφεία μπορούμε να αντλήσουμε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Έχουμε και λέμε λοιπόν:

1. Σύμφωνα με στοιχεία του 2024, στην Ελλάδα είναι εγκατεστημένα 105 άτομα με πλούτο άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία έχουν έδρα ή/και κατοικία κυρίως στην Αττική, Μύκονο και Κρήτη. (Πηγές LAW Machas, Αυγ. 2024).

Υπάρχουν όμως και δισεκατομμυριούχοι, οι οποίοι μάλιστα πληθύνονται. Πρόσφατα στοιχεία από το Forbes  δείχνουν πως οι Έλληνες δισεκατομμυριούχοι το 2025 είναι συνολικά 16 άτομα, ενώ το 2024 είχαμε 8. Δηλαδή, φέτος διπλασιάστηκε ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων και αρκετοί λόγοι υπάρχουν που θα μπορούσαν να το εξηγήσουν: μεγάλα κέρδη στις ναυτιλιακές, υπερκέρδη σε ενεργειακές εταιρείες, σε επιχειρήσεις τουρισμού και ακινήτων και φυσικά σε όσες υπερτιμολογούν και στραγγίζουν τους καταναλωτές.

2. Έχει πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς και το πλήθος των ενδιάμεσων εκατομμυριούχων με περιουσία από 1 έως 99 εκατ. ευρώ. Πάλι σύμφωνα με στοιχεία του Forbes (Φεβρουάριος 2025), στην χώρα είναι εγκατεστημένοι 64.700 εκατομμυριούχοι με περιουσία άνω του ενός εκατ. ευρώ. Την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των εκατομμυριούχων στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 14%, ενώ παράλληλα αυξάνεται και ο αριθμός των ξένων που έρχονται στην Ελλάδα για να εκμεταλλευτούν τα φορολογικά προνόμια που τους παρέχει η κυβέρνηση. Στο πλαίσιο αυτό, 1.100 ξένοι εκατομμυριούχοι μετεγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα το 2024, ενώ άλλοι 1.200 αναμένεται να το κάνουν φέτος. Ο συνολικός πλούτος που έχει μεταφερθεί μόνο από τους ξένους στην Ελλάδα υπολογίζεται στα 7,7 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με πηγές από τους Henley και Scan (αμφότερες Ιούνιος 2025).Συνήθως ο πλούτος αυτός δεν επενδύεται σε καμία παραγωγική δραστηριότητα, αλλά κυκλοφορεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα εκτοξεύοντας την ρευστότητα και οδηγώντας σε φαινόμενα προκλητικής κατανάλωσης, όπως πολυτελή αυτοκίνητα, ακριβή διασκέδαση, υψηλά ενοίκια κλπ.

Η κυβέρνηση στέκει εν πολλοίς αδιάφορη σε αυτά τα φαινόμενα υπερπλουτισμού και υπερκατανάλωσης, διαφημίζοντας μόνο την «εμπιστοσύνη» που τάχα δείχνουν στην ελληνική οικονομία. Δεν αντιλαμβάνεται πως όταν οι κοινωνικές ανισότητες γιγαντωθούν, η γυαλιστερή επιφάνεια θα σπάσει και οι αντιθέσεις θα βγοyν στην επιφάνεια. Άλλωστε τα πρώτα δείγματα έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται και τον χειμώνα θα εκδηλωθούν και άλλο.

Ίσως λοιπόν ένας τρόπος να μειωθούν οι ανισότητες είναι να σκεφτούμε να υιοθετήσουμε τον φόρο Ζουκμάν, με κάποιες ελληνικές προσαρμογές. Για τον πλούτο άνω των 100 εκατ. ευρώ φορολογία 2% ετησίως όπως και στην Γαλλία, ενώ για τον πλούτο από 1 έως 99 εκατ. ευρώ φορολογία 1%. Ακόμα και αν η φορολογία εφαρμοστεί στο κατώτερο επίπεδο κάθε κλιμακίου, τα έσοδα που θα συλλεγούν υπολογίζονται στα 534 εκατ. ευρώ.

Κατά σύμπτωση, το ποσόν αυτό είναι το κόστος από την χορήγηση του ΕΚΑΣ σε 350.000 χαμηλοσυνταξιούχους, όπως δεσμεύτηκε πρόσφατα το ΠΑΣΟΚ. Φυσικά τα έσοδα θα είναι πολύ περισσότερα αφού θα εφαρμοστούν στα πραγματικά επίπεδα πλούτου και όχι μόνο στα ελάχιστα. Τότε θα δούμε ότι με μία φορολογία που δεν είναι ούτε βαριά, ούτε άδικη, ούτε στρεβλωτική, κάμποσα θέματα θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά.

*Ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης είναι πρώην υπουργός, ομότιμος καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής του InSocial. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Η Καθημερινή της Κυριακής” 05.10.2025