Τα προτάγματα για την ανανέωση της ελληνικής Σοσιαλδημοκρατίας
Του Φίλιππου Σαχινίδη*
Την τελευταία εικοσαετία οι Σοσιαλδημοκράτες στην Ευρώπη είδαν την εκλογική τους δύναμη να περιορίζεται και να περνούν στην τρίτη ή τέταρτη θέση. Η πτωτική πορεία ήταν μεταξύ άλλων και το αποτέλεσμα των προταγμάτων της σοσιαλδημοκρατίας του Τρίτου Δρόμου (Σρέντερ – Μπλερ). Η οικονομική τους πολιτική και η στάση έναντι των συνεπειών της παγκοσμιοποίησης στο πλαίσιο της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον συνέκλινε με αυτή των ιδεολογικών τους αντιπάλων του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ενώ οι ανισότητες πλούτου και εισοδήματος αυξάνονταν σημαντικά.
Η μερική ανάκαμψη των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων δημιούργησε την προσδοκία επιστροφής τους σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Τα πρόσφατα αρνητικά για τους Σοσιαλιστές αποτελέσματα στις γαλλικές προεδρικές εκλογές και του SPD στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία δείχνουν ότι τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Ιδιαίτερα στις συνθήκες που συνδιαμορφώνουν οι συνέπειες της υγειονομικής και ενεργειακής κρίσης και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι γεωπολιτικές και γεωοικονομικές ανακατατάξεις θα επηρεάσουν την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και μπορεί να επιταχύνουν τις εξελίξεις προς επιλογές που θα θέτουν σε διακινδύνευση την ίδια τη δημοκρατία.
Ο Μπράνκο Μιλάνοβιτς στο βιβλίο του «Καπιταλισμός χωρίς αντίπαλο» αναδεικνύει τον κίνδυνο για τις χώρες του δυτικού καπιταλισμού να δουν τους πολίτες να γοητεύονται από οικονομικές επιδόσεις χωρών χωρίς πολιτικές ελευθερίες και δημοκρατική λειτουργία κομμάτων. Εξίσου σημαντικός είναι ο κίνδυνος να διολισθήσουν σε μια νέα εκδοχή του καπιταλισμού, όπου μια κοινωνική και οικονομική ελίτ θα αυτοδιαιωνίζεται καρπούμενη το μεγαλύτερο μερίδιο από τα νέα εισοδήματα και τον πλούτο που δημιουργείται.
Στις παρούσες αντίξοες συνθήκες οι Σοσιαλδημοκράτες, αν θέλουν να επανέλθουν ως πρωταγωνιστές, οφείλουν να εξηγήσουν πώς θα χτυπήσουν τις ανισότητες εισοδήματος και πλούτου. Πώς θα ενισχύσουν την οικονομική, κοινωνική και πολιτική κινητικότητα. Πώς θα υπερασπιστούν και θα βελτιώσουν τη δημοκρατία. Τώρα που η Ευρώπη προτάσσει τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό, οι Σοσιαλιστές οφείλουν να διασφαλίσουν ότι η κατανομή των βαρών του μετασχηματισμού θα γίνει δίκαια. Οτι η πλήρης απασχόληση και η μείωση των ανισοτήτων θα είναι στο επίκεντρο των προγραμματικών τους θέσεων. Οτι θα στηρίξουν τα δικαιώματα των εργαζομένων στην οικονομία της πλατφόρμας και της τηλεργασίας. Οτι θα τους προστατέψουν από την ακρίβεια. Οτι θα διασφαλίσουν ποιοτική δημόσια παιδεία, υγεία και κοινωνική στέγη με πόρους που θα εξασφαλίσουν από μια προοδευτική φορολογία εισοδημάτων από το κεφάλαιο και καθαρού πλούτου ελαφρύνοντας τη φορολογία εισοδήματος από εργασία. Δεν αρκεί για τους Σοσιαλιστές να αυτοπροσδιορίζονται ως μεταρρυθμιστές αν δεν εξηγούν πώς οι μεταρρυθμίσεις αυτές μειώνουν τις ανισότητες.
Οι προτεραιότητες αυτές πρέπει να αναδειχθούν στο πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο. Μετά την εμπειρία της δεκαετίας των κρίσεων έχουμε υποχρέωση να εξηγήσουμε στους Ελληνες – μέσα από τα μαθήματα που διδαχτήκαμε από την πορεία που μας οδήγησε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας – ποιες είναι οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητές μας. Ποιες είναι οι συγκυριακές ευκαιρίες που διαμορφώνει το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ποιοι οι κίνδυνοι από λανθασμένες επιλογές. Ο πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός δεν λύνει το πρόβλημα των ανισοτήτων. Αντίθετα, χωρίς σχεδιασμό και πρόνοια οι ανισότητες θα διευρυνθούν λόγω του μετασχηματισμού. Να εξηγήσουμε τι πρέπει να αλλάξει στο ελληνικό σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε να διευκολύνουμε τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό. Μετά το πέρας του η οικονομία πρέπει να είναι πιο ανθεκτική, δυναμική, συνεκτική και η οικονομική πολιτική σε συνθήκες αβεβαιότητας να χαρακτηρίζεται από την κοινωνική της διάσταση ώστε να μειωθούν οι ανισότητες που διευρύνθηκαν στα χρόνια της υπερδεκαετούς κρίσης.
*Ο Φίλιππος Σαχινίδης είναι πρώην υπουργός Οικονομικών, μέλος του ΔΣ του ΙΝΣΟΣΙΑΛ. Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»