O Δημοσιογράφος και Γενικός Διευθυντής του Ομίλου economia («Οικονομική Επιθεώρηση»/ economia.gr) Αντώνης Παπαγιαννίδης, διάβασε με προσοχή το κείμενο Προγραμματικού Πλαισίου του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής και αποτυπώνει τις απόψεις του:

Δύσκολο πράγμα, στην μ.Κ. πορεία (τι είναι πάλι αυτό; μα… η μετά Καϊλή εποχής!) να κάνει τα επόμενά βήματά του το τρίτο κόμμα του πολιτικού σκηνικού μιας Ελλάδας που πορεύεται πλησίστια για καίριες εκλογικές αναμετρήσεις. Ένα κόμμα – κάποτε Κίνημα – που όχι μόνο κυριάρχησε στο μεγαλύτερο μέρος της Μεταπολίτευσης, αλλά και που κουβαλάει μνήμες μιας φάσης όπου λειτουργούσε ως καταλύτης κοινωνικής αλλαγής, μετάβασης…

Εκεί λοιπόν, έκανε το ΠΑΣΟΚ μια κεντρική επιλογή η οποία θα κριθεί τώρα στην διαδρομή/στις κάλπες, μετά από το βαρύ σύννεφο των παρακολουθήσεων, παράλληλα με τις (υποβοηθούμενες από καλοθελητές…) διασπαστικές τάσεις, πέρα από την περιπέτεια Καϊλή και Κύριος οίδε τι άλλο θα ακολουθήσει τους επόμενες μήνες. Έκανε την επιλογή το ΠΑΣΟΚ να δηλώσει εκφραστής μιας «σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας» προσαρμοσμένης στις Ελληνικές ανάγκες. Με βάση λοιπόν αυτή την επιλογή σοσιαλδημοκρατίας – όπου οι κρίσεις των τελευταίων 15 ετών έχουν καταδείξει ότι «η αυτορρύθμιση των αγορών όχι μόνο δεν είναι αποτελεσματική, αλλ’ ούτε αυξάνει την κοινωνική ευημερία ούτε μπορεί να προσφέρει δημόσια αγαθά σε κρίσιμες περιπτώσεις όπως της πανδημίας ή της κλιματικής αλλαγής» – το ΠΑΣΟΚ προσέρχεται , πάντως λέει ότι προσέρχεται, στην Ευρωπαϊκή και διεθνή προσπάθεια «να ανακτηθεί η κυριαρχία στο πεδίο των ιδεών, προϋπόθεση για την επικράτηση στο πεδίο της πολιτικής και της διακυβέρνησης». Και προσέρχεται… με ένα Πρόγραμμα. Μπορεί κανείς να το αναζητήσει στις διαδικτυακές σελίδες του, κάτω από το λογότυπο με τον παραδοσιακό πράσινο ήλιο, με το «ΠΑΣΟΚ» να κυριαρχεί, το δε «Κίνημα Αλλαγής» να ψιλοκρύβεται κάπου παρακάτω, αν και η αναζήτηση θέλει λίγη επιμονή. Η επιμονή επιβραβεύεται, ιδίως άμα ανακαλύψει κανείς και μια παρουσίαση των διαφόρων μέτρων που προτείνονται μάλιστα με αναφορά των πηγών χρηματοδότησης.

Μεταξύ των συντακτών/επιμεληθέντων, ο Ηλίας Κικίλιας – με πείρα CEDEFOP, ήδη διευθυντής ερευνών στο ΕΚΚΕ και σύμβουλος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ για τα θέματα Οικονομίας. ο Χάρης Δούκας – καθηγητής ΕΜΠ στα θέματα ενεργειακής και περιβαλλοντικής πολιτικής. αλλά και ο βετεράνος Νίκος Χριστοδουλάκης, που στην τωρινή του παρουσία προσέρχεται ως επικεφαλής του Ινστιτούτου In Social στην «μάχη του συγκεκριμένου», με την μνήμη διδακτορικού στον σχεδιασμό οικονομικής πολιτικής υπό συνθήκες αβεβαιότητας (sic), θητείας σε LBS και CEPS, προτού βαδίσει το πεδίον του Εκσυγχρονισμού και της προσέλευσης της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.

Το μήνυμα που υπορρέει, για ένα ΠΑΣΟΚ που θέλει να «περάσει» στην κοινή γνώμη/στο εκλογικό σώμα το ότι προσέρχεται στην μετεκλογική θέσμιση της εξουσίας με απαιτήσεις και όχι «ως δεκανίκι», είναι ότι με αυτού του είδους το διαθέσιμο πολιτικό προσωπικό, ΑΝ υπάρξει ανάγκη διαμόρφωσης κοινού προγράμματος/προσέγγισης διακυβέρνησης, ΤΟΤΕ θα είναι διαθέσιμη μια βάση συμφωνίας «επί του συγκεκριμένου». Κάτι πολύ βαρύτερο από το αλήστου μνήμης κείμενο Χρ. Λαζαρίδη/Κ. Σκανδαλίδη/Κ. Χατζησωκράτη, που απέδωσε την Κυβέρνηση ΝΔ/ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ το μακρινό 2012.

Το Πρόγραμμα στο οποίο αναφερόμαστε έχει και βαρύ πολιτικό χρώμα, αυτό όμως το αφήνουμε για το τέλος. Θαρρούμε ωστόσο ότι αξίζει το ενδιαφέρον να στραφεί περισσότερο σε (φαινομενικά) τεχνοκρατικότερες επιλογές. Παράδειγμα: δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σ’ εκείνο που αποκαλείται «νέα στρατηγική ανάπτυξης» – αλλά όχι ως γενικόλογη δήλωση προθέσεων καθώς συγκεκριμενοποιείται ως πρόθεση να επιχειρηθούν παρεμβάσεις για «αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας στην βιομηχανία» (δική μας παρατήρηση: στον αντίποδα της προσέγγισης των data centers, που θεωρείται αγλάισμα της τωρινής περιόδου). Αυτό, με την σειρά του κουμπώνει με την περιγραφή «ολοκληρωμένης βιομηχανικής πολιτικής» (πάλι δική μας παρατήρηση: το ταμπού της αποφυγής παλιών σχημάτων /δεκαετίας του ΄80 σαν να σπάει, εδώ!) με πλέγμα στήριξης για τις επενδύσεις της μεταποίησης, αλλά και παρεμβάσεις για την βιομηχανική χωροθέτηση καθώς και για την (μη-διακηρυκτική…) μέριμνα για το ενεργειακό κόστος και την «ζεύξη επενδύσεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα» ειδικά στο στοίχημα της κυκλικής οικονομίας.

Ειδικότερες προτάσεις υπάρχουν για Εθνικό Πρόγραμμα χρηματοδότησης της καινοτομίας, σε μια λογική μεταφοράς της Ισραηλινής εμπειρίας για συνεργασία ΑΕΙ/υψηλό πνεύμα επιχειρηματικότητας/«στιβαρή κρατική υποστήριξη της εμπορικής έρευνας και ανάπτυξης»/ουσιαστική λειτουργία venture capital, καθώς και συνεργασία με τον επιχειρηματικό τομέα (εδώ, αναγνωρίζεται μεν η ανάγκη για «κερδοφόρα αποτελέσματα» μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, αλλά μάλλον περνάει κάτω από το ραντάρ η ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας και για διαθεσιμότητα τραπεζικής χρηματοδότησης).

Εκεί κάπου συναντά κανείς πιο προχωρημένες αναλύσεις για την αμυντική (και ναυπηγική) βιομηχανία, με αναφορά στην ανάγκη η χώρα «να μην αγοράζει μόνο, αλλά και να παράγει στρατιωτικό εξοπλισμό», συν με εξειδικευμένη αναφορά σε «τεράστια σύμπραξη ανάμεσα στις 2 κρατικές βιομηχανίες ΕΑΒ και ΕΑΣ και τους Έλληνες κατασκευαστές αμυντικού υλικού». (Προκειμένου να μην προκύψει αυτόματα η αρνητική μνήμη προηγούμενων εμπειριών αντισταθμιστικών,  σκανδάλων κοκ προστίθεται: «Αυτό όμως προϋποθέτει την εξυγίανση του συστήματος προμηθειών»…).

Ας σημειωθεί ότι τόσο στα περί βιομηχανικής πολιτικής, επενδύσεων στην καινοτομία, στρατικοβιομηχανικής δομής που είδαμε προηγουμένως, όσο και σε όλες τις υπόλοιπες προτεινόμενες παρεμβάσεις πολιτικής, το Πρόγραμμα ΠΑΣΟΚ κάνει προσεκτική μνεία των πηγών δημόσιας χρηματοδότησης: ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, Προϋπολογισμός… Δεν γίνεται αυτό με την – περιορισμένης πειστικότητας, άλλωστε – πρακτική να αναφέρονται οι μετά το 2010 πολιτικοί σε «παρεμβάσεις πλήρως κοστολογημένες», αλλά με την λογική του ότι δεν είναι καλό εν έτει 2022/2023 να εκφέρεται προγραμματικός λόγος χωρίς επίγνωση του κόστους.

Δεν θα διαβάσουμε, για χάρη του αναγνώστη, βήμα-βήμα το Πρόγραμμα ΠΑΣΟΚ. Το οποίο ου πάντως έχει σοβαρές/αναλυτικές προσεγγίσεις και στα δημοσιονομικά «μετά τα Μνημόνια» με αναφορές στους κινδύνους εγκλωβισμού των Ελληνικών ομολόγων σε χαμηλή ρευστότητα λόγω του νέου επιτοκιακού περιβάλλοντος καθώς και στα δίδυμα ελλείμματα, συν στις ανάγκες προσδιορισμού νέου δημοσιονομικού παραδείγματος. Επίσης στην προτεραιότητα, που θα χρειαστεί να δοθεί σε δημιουργία «συμμαχίες του Νότου» για τον σκόπελο του δημοσίου χρέους  για το αύριο του Συμφώνου Σταθερότητας. Ομοίως τις σκοπούμενες παρεμβάσεις-τομές στο φορολογικό σύστημα, με τα μάτια ανοιχτά στην επιδείνωση των ανισοτήτων (εισοδήματος ΚΑΙ πλούτου) και με έμφαση «σε πιο συμπεριληπτικές προοδευτικές κλίμακες φορολόγησης» και αναφορές «στις αναγκαίες αυξήσεις φορολογίας κερδών, μερισμάτων, γονικών παροχών κοκ» (δηλαδή σε αναστροφή της πορείας των τελευταίων ετών) καθώς και στην φορολόγηση του «καθαρού μεγάλου πλούτου» (δηλαδή των περιουσιακών στοιχείων μείον τον δανεισμό: περίεργο σήμα προς τα νοικοκυριά, δανειστείτε!).

Σταματούμε εδώ την ξενάγηση. Αλλ’ όπως ήδη επισημάναμε υπάρχουν στο Πρόγραμμα ΠΑΣΟΚ και ευθέως πολιτικές αιχμές όπως συμβαίνει με την αναφορά σε «διάχυτη αίσθηση αλαζονείας και έλλειψης λογοδοσίας της εξουσίας προς τους πολίτες»: αν η διατύπωση σας θυμίζει εποχή ύστερου ΠΑΣΟΚ, καλά κάνετε και σας το θυμίζει! αν πάλι σας θυμίζει πιο πρόσφατα φαινόμενα, πάλι δίκιο έχετε!

Ανάκτηση της σοβαρότητας της διαφάνειας δια της «Διαύγειας», αλλαγή με ουσία στην χρηματοδότηση των κομμάτων, ουσιαστικοποίηση επίσης των Εξεταστικών Επιτροπών (με δυνατότητα προέδρευσης από εξωκοινοβουλευτικές προσωπικότητες), ή πάλι και προσέγγιση των θεμάτων ασφάλειας με αυστηρότητα ως προς τις λειτουργίες της Αστυνομίας, κατάργηση των ΟΠΠΙ/Πανεπιστημιακής Αστυνομίας «και απορρόφηση των ειδικών φρουρών (των ΟΠΠΙ) στις μάχιμες υπηρεσίες της Αστυνομίας» –  όλα αυτά δείχνουν μια προσπάθεια να πείσει το προγραμματικό πλαίσιο ότι δεν είναι λόγια του αέρα.

Βέβαια… στο μ.Κ. (μετά Καϊλή) κλίμα, αυτά δυσκολεύονται να περάσουν! Όμως, η προσπάθεια για προγραμματικό λόγο ας καταγραφεί ως νέο στίγμα από το ΠΑΣΟΚ.

[www.economia.gr]