Των Κ. Πανταβού, K. Λαγουβάρδου, Β. Κοτρώνη, Γ. Κύρου*

Τα τελευταία χρόνια, η έκθεση σε ακραίες θερμικές συνθήκες αυξάνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής, με αρνητικές επιπτώσεις για την ανθρώπινη υγεία και ευεξία. Συνήθως, για την εκτίμηση των δυσμενών συνθηκών και τη λήψη μέτρων προφύλαξης ευπαθών ομάδων αλλά και του γενικού πληθυσμού, εστιάζουμε στα επίπεδα και στις μεταβολές της θερμοκρασίας του αέρα.

Εκτός όμως από τη θερμοκρασία του αέρα που χρησιμοποιείται ευρέως ως δείκτης εκτίμησης των θερμικών συνθηκών και του κινδύνου, υπάρχει και η θερμοκρασία που εκτιμάται από τους βιοκλιματικούς (ή θερμικούς) δείκτες. H θερμοκρασία αυτή αποτελεί μια ισοδύναμη θερμοκρασία αναφερόμενη συνήθως ως αισθητή θερμοκρασία και αποτελεί μέτρο της απόκρισης του ανθρώπινου οργανισμού στις μετεωρολογικές συνθήκες. Στη θερμοκρασία αυτή λαμβάνονται υπόψη πρόσθετες μετεωρολογικές παράμετροι όπως η υγρασία, η ταχύτητα του ανέμου και η ακτινοβολία, καθώς και η φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος.

Ένας επίκαιρος και ευρέως διαδεδομένος θερμικός δείκτης που χρησιμοποιείται ευρέως διεθνώς και σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της μονάδας ΜΕΤΕΟ ταιριάζει και στο Μεσογειακό κλίμα είναι ο Παγκόσμιος Δείκτης Θερμικού Κλίματος (UTCI). Ο δείκτης UTCI εκτιμά πώς ανταποκρίνεται το ανθρώπινο σώμα στο θερμικό του περιβάλλον και πόσο καταπονείται στην προσπάθεια του να προσαρμοστεί σε αυτό. H θερμοκρασία που υπολογίζεται από τον UTCI μπορεί να αντιστοιχηθεί σε μια κατηγορία κλίμακας εκτίμησης της θερμικής καταπόνησης (στρες) του ανθρώπινου οργανισμού λόγω ζέστης ή κρύου.

Η θερμοκρασία UTCI από 26 ◦C μέχρι 32 ◦C αντιστοιχεί στην κατηγορία μέτρια καταπόνηση λόγω ζέστης, από 32 ◦C έως 38 ◦C αντιστοιχεί σε ισχυρή καταπόνηση, από 38 ◦C έως 46 ◦C σε πολύ ισχυρή και από 46◦C και πάνω σε ακραία καταπόνηση λόγω ζέστης.

Εικόνα 1: Χωρική κατανομή της τάσης του δείκτη (UTCI) (°C/έτος) για την περίοδο 1991–2020.

Ο χάρτης στην Εικόνα 1 παρουσιάζει την τάση του δείκτη UTCI (°C/έτος) για την περίοδο 1991–2020. Τα κόκκινα χρώματα υποδηλώνουν τις περιοχές όπου η τάση αύξησης είναι θετική, γεγονός που ισχύει σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Αυτό σημαίνει ότι στο τέλος του 2020 η μέση ετήσια τιμή του δείκτη UTCI αυξήθηκε κατά μέσο όρο 1,5°C σε σχέση με το 1991 ενώ χωρικά η αύξηση κυμάνθηκε από 0,6 °C έως 2,7 °C.

Η μέγιστη αύξηση παρατηρήθηκε στις ορεινές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, ενώ η ελάχιστη αύξηση παρατηρήθηκε στις ορεινές περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου (Πίνακας 1).

Πίνακας 1. Τάση της μέσης τιμής του Παγκόσμιου Δείκτη Θερμικού Κλίματος (UTCI, °C) για την περίοδο 1991–2020.

*Οι συγγραφείς του άρθρου αποτελούν βασική ερευνητική ομάδα του Εθνικού Αστεροσκοπίου Αθηνών. Το άρθρο τους αποτελεί τμήμα μελέτης και δημοσιεύθηκε αρχικά στην ιστοσελίδα του ΕΑΑ meteo.gr στις 5.01.2024.  Η μελέτη αυτή υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου BIOCLIMATE-GR (Grant Agreement: G-2212-65296) το οποίο χρηματοδοτείται από το European Climate Foundation.